Στην Ελλάδα του σήμερα, παρά την πρόοδο σε άλλους τομείς, το θέμα της ποιότητας ζωής της εργαζόμενης μητέρας παραμένει κάπως στάσιμο. Οι γυναίκες συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν προκλήσεις και διακρίσεις που επηρεάζουν τη θέση τους στην οικογένεια, την κοινωνία και την επαγγελματική ζωή, αναζητώντας ακόμα την πολυπόθητη ισορροπία. Τελικά μπορούμε να βρούμε έναν τρόπο οι δύο ρόλοι – μητέρα και επαγγελματίας – να συνδυαστούν;

Η Eurolife FFH σε συνεργασία με το Κέντρο Μελετών Πολιτικής για το Φύλο και την Ισότητα (ΚΕΜΕΦΙ), παρουσίασε πρόσφατα μια ακόμα έρευνα, την 4^η κατά σειρά, για τη «θέση της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία», μέσα από στοιχεία που συλλέχθηκαν από την MRB τους πρώτους μήνες του 2025 και τα οποία αποτυπώνουν τις στάσεις και απόψεις του γενικού πληθυσμού ως προς τις σχέσεις των φύλων.

Τα στοιχεία αυτά παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στην ημερίδα Women Who Dare 2025 που διοργανώθηκε από τον Όμιλο Αττικών Εκδόσεων με την υποστήριξη της Eurolife FFH στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Η σύγχρονη μητέρα μέσα στη σημερινή ελληνική κοινωνία

Η σύγχρονη μητέρα στην ελληνική κοινωνία διεκδικεί βελτίωση του εισοδήματός της και της ποιότητας ζωής της, πασχίζοντας να βρει τη θέση της ανάμεσα σε νέες ευκαιρίες και προκαταλήψεις μιας άλλης εποχής. Πιο συγκεκριμένα, από την έρευνα προκύπτει ότι οι top 3 προτεραιότητες μία σύγχρονης εργαζόμενης μητέρας είναι η βελτίωση του εισοδήματος (65,4%), η προσωπική ανάπτυξη (56,6%) και η στήριξη της οικογένειας (52,2%).

Ταυτόχρονα, το 69,9% των νέων μητέρων (25-34 ετών) θεωρεί πως η μητρότητα επηρεάζει αρνητικά την επαγγελματική τους εξέλιξη και ότι εξακολουθούν να υπάρχουν εμπόδια στην ισότητα, παρά την πρόοδο στην εκπαίδευση και την εργασία. Το 72,2% των ερωτηθεισών νέων γυναικών σταμάτησε να εργάζεται, το 58,2% δήλωσε ότι έχασε ευκαιρίες εξέλιξης όταν ήρθε η μητρότητα και το 57,7% δήλωσε ότι φοβάται ενδεχόμενη απόλυση στην περίπτωση που υπάρξει εγκυμοσύνη.

Η ελληνική κοινωνία βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι μεταξύ των παραδοσιακών προτύπων και των σύγχρονων απαιτήσεων, με τη γυναίκα να διεκδικεί – για άλλη μια φορά – τη θέση που δικαιούται.

Μητρότητα και εργασία: Πόσο συμβατά είναι τελικά αυτά τα δύο;

Η ισορροπία ανάμεσα στη μητρότητα και την εργασία παραμένει δύσκολη για τις γυναίκες στη χώρα μας, με το 59,9% να πιστεύει πως η μητρότητα επηρεάζει αρνητικά τις επαγγελματικές ευκαιρίες και την καριέρα τους.

Οι γυναίκες αναφέρουν πως συχνά αναγκάζονται να επιλέξουν μεταξύ επαγγελματικής ανέλιξης και οικογενειακής ζωής, αντιμετωπίζοντας δυσκολίες όπως:

• έλλειψη υποστήριξης στο χώρο εργασίας
• περιορισμένες ευκαιρίες προαγωγής
• προκαταλήψεις που επιμένουν σχετικά με την επάρκεια και τη δέσμευσή τους στην εργασία.

Είναι χαρακτηριστικό πως μόλις το 50,2% των γυναικών με παιδιά δηλώνει ικανοποιημένο από την ισορροπία μεταξύ εργασίας και μητρότητας. Αυτά τα στοιχεία αναδεικνύουν πως παρ’ ότι η κοινωνία έχει προχωρήσει, εξακολουθεί να υπάρχει σημαντική ανάγκη για θεσμικές και κοινωνικές αλλαγές, που θα ενισχύσουν την εργαζόμενη μητέρα και θα επιτρέψουν στις γυναίκες να μη χρειάζεται να θυσιάζουν τον έναν ρόλο τους έναντι του άλλου.

Γυναίκες και ηγεσία: Ένας δρόμος μετ’ εμποδίων

Η παρουσία των γυναικών σε ηγετικές θέσεις εξακολουθεί να είναι περιορισμένη στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την έρευνα, το 71,3% θεωρεί πως είναι δυσκολότερο για μια γυναίκα να αποκτήσει θέση ευθύνης συγκριτικά με έναν άνδρα. Παράλληλα, το 78,6% των γυναικών πιστεύει ότι οι γυναίκες πρέπει συνεχώς να αποδεικνύουν τις ικανότητές τους περισσότερο από τους άνδρες, κάτι που επιβαρύνει τη θέση τους επαγγελματικά αλλά και ψυχολογικά.

Επιπλέον, το 76,9% των ερωτηθεισών υπογραμμίζει πως η επιχειρηματική κοινότητα, η οποία παραμένει ανδροκρατούμενη, συχνά δυσπιστεί απέναντι στις δυνατότητες των γυναικών. Παρόλο που οι γυναίκες αισθάνονται ότι μπορεί κάλλιστα να έχουν όλα τα απαραίτητα προσόντα για θέσεις ευθύνης, μόνο το 66,3% είναι ικανοποιημένο από την παρουσία γυναικών σε ηγετικές θέσεις στην εργασία τους.

Αυτά τα στοιχεία δείχνουν ξεκάθαρα πως η προκατάληψη και τα στερεότυπα αποτελούν ακόμη εμπόδια στην ισότιμη εκπροσώπηση των δύο φύλων, όταν μιλάμε για επαγγελματική ανέλιξη.

Συμβαίνει το ίδιο σε άλλες χώρες;

Έρευνα που διενεργήθηκε από το Πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης έδειξε ότι η μητρότητα οδηγεί σε διακρίσεις από εργοδότες, επηρεάζοντας αρνητικά την επαγγελματική εξέλιξη των γυναικών στη Γερμανία. Παράλληλα, οι εργαζόμενες μητέρες συχνά βλέπουν την καριέρα τους να σταματά ή να επιβραδύνεται προσωρινά, ενώ προγραμματισμένες αυξήσεις αποδοχών δεν υλοποιούνται.

Μια πρόσφατη μελέτη, από το πανεπιστήμιο Radboud στην Ολλανδία, πάνω σε θέματα κοινωνίας, εργασίας και οικογένειας εξετάζει, επίσης, το άγχος που βιώνουν οι γυναίκες κατά την επιστροφή τους στην εργασία μετά την άδεια μητρότητας. Η έρευνα παρακολούθησε την εξέλιξη του στρες επανένταξης στην εργασία (Postpartum Work Resumption Stress - PWRS) και τους παράγοντες που το επηρεάζουν.

Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το stress αυτό δε μειώνεται αυτόματα με την πάροδο του χρόνου, αλλά εξαρτάται από παράγοντες όπως η υποστήριξη από τον εργοδότη, η ευελιξία στο ωράριο και η ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής.

Η μελέτη υπογραμμίζει την ανάγκη για πολιτικές που στηρίζουν τις εργαζόμενες μητέρες, προκειμένου να διευκολυνθεί η ομαλή επιστροφή τους στην εργασία και να μειωθεί το σχετικό άγχος.

Επομένως, βλέπουμε ότι η ανάγκη για δημιουργία καλύτερων συνθηκών για την εργαζόμενη μητέρα δεν αφορά μόνο της Ελληνίδες, αλλά τις γυναίκες σε πολλές χώρες.

Εργαζόμενη μητέρα στην Ευρώπη

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Κομισιόν, το 2020, το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών ηλικίας 25-54 ετών με παιδιά ήταν 72,2%, ενώ για τους άνδρες της ίδιας ηλικιακής ομάδας με παιδιά ήταν 90,0%. H Ελλάδα μάλιστα εμφανίζει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά απασχόλησης για τις γυναίκες με παιδιά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και η διαφορά μεταξύ του ποσοστού απασχόλησης των ανδρών και των γυναικών με παιδιά είναι ιδιαίτερα μεγάλη.

Από την έρευνα αυτή συμπεραίνεται ότι στην Ελλάδα η παρουσία παιδιών φαίνεται να έχει σημαντικά μεγαλύτερη αρνητική επίδραση στην απασχόληση των γυναικών σε σύγκριση με τους άνδρες και σε σύγκριση με τις περισσότερες χώρες της ΕΕ.

Επιπλέον, το 2021 το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών στην Ευρώπη ηλικίας 25-54 ετών χωρίς παιδιά ήταν 77%, ενώ για τις γυναίκες με παιδιά στην ίδια ηλικιακή ομάδα ήταν 72%, δείχνοντας μια διαφορά 5 ποσοστιαίων μονάδων. Αυτό υποδηλώνει ότι η παρουσία παιδιών μπορεί να επηρεάσει την απασχόληση των γυναικών σε όλη τη Γηραιά Ήπειρο.

Επιδιώκοντας ένα καλύτερο μέλλον για τη σύγχρονη μητέρα στην Ελλάδα

Η σύγχρονη μητέρα και γυναίκα βρίσκεται αντιμέτωπη με διαρκείς προκλήσεις, οι οποίες επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινότητα και τα όνειρά της. Η πλειονότητα των γυναικών αισθάνεται πως η μητρότητα συχνά σημαίνει θυσίες στην καριέρα και περιορισμένες ευκαιρίες ανέλιξης, ενώ ακόμη και οι πιο ικανές δυσκολεύονται να ξεπεράσουν τα εμπόδια που οφείλονται σε κοινωνικά στερεότυπα.

Οι έμφυλες διακρίσεις εξακολουθούν να είναι «αγκάθι» στην ελληνική κοινωνία, επηρεάζοντας όχι μόνο την προσωπική, αλλά και την κοινωνική ζωή των γυναικών.

Για να προχωρήσουμε μπροστά, χρειάζεται συνεχής προσπάθεια για ευαισθητοποίηση της κοινωνίας, καθώς και πιο αποτελεσματικές θεσμικές πολιτικές στήριξης της εργαζόμενης μητέρας. Η εκπαίδευση και η ενημέρωση αποτελούν επίσης ισχυρά εργαλεία για να αλλάξουν οι αντιλήψεις και να εξαλειφθούν οι προκαταλήψεις.

Με αφορμή την Γιορτή της Μητέρας, λοιπόν, είναι σημαντικό να θυμηθούμε πως η ισότητα είναι ζήτημα όλων μας, και η προσπάθεια για μια κοινωνία δικαιοσύνης και σεβασμού χρειάζεται ενεργή συμμετοχή από όλους και όλες.