Το καλοκαίρι έφτασε ξανά και πολλοί από εμάς ετοιμαζόμαστε για διακοπές. Οι μέρες είναι μεγαλύτερες και περνάμε περισσότερο χρόνο σε εξωτερικούς χώρους, ενώ οι παραλίες μας καλούν. Μικροί και μεγάλοι περνάμε χρόνο κάνοντας ηλιοθεραπεία, παίζοντας στα κύματα και απολαμβάνοντας τις διακοπές μας. 

Όμως ο ήλιος και η θάλασσα δεν φέρνουν μόνο ανεμελιά. Οι υπεριώδεις ακτίνες του ηλίου μπορούν να βλάψουν το δέρμα μας, οδηγώντας σε εγκαύματα, πρόωρη γήρανση, αλλά και καρκίνο του δέρματος. 

Καρκίνος του δέρματος

Σύμφωνα με την Ελληνική Δερματολογική και Αφροδισιολογική Εταιρεία, ο καρκίνος του δέρματος είναι ο πιο κοινός καρκίνος, με μεγάλη αύξηση των περιστατικών τα τελευταία χρόνια. Γι’αυτό ευθύνεται η αυξημένη έκθεση στον ήλιο, που αποτελεί και τον κύριο παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση καρκίνου του δέρματος. 

Αντίστοιχα, η Αμερικανική Ακαδημία Δερματολογίας παρουσιάζει τα εξής στοιχεία για τον καρκίνο του δέρματος στις ΗΠΑ: 

• Ο καρκίνος του δέρματος αποτελεί την πιο κοινή μορφή καρκίνου στις ΗΠΑ
• Ένας στους πέντε αμερικανούς προβλέπεται να εκδηλώσει καρκίνο του δέρματος κάποια στιγμή στη ζωή του
• Σύμφωνα με έρευνες, ο καρκίνος του δέρματος επηρεάζει πάνω από 3 εκατομμύρια αμερικανούς κάθε χρόνο
• Τα ποσοστά μελανώματος στις ΗΠΑ έχουν αυξηθεί πολύ τα τελευταία 30 χρόνια - σημειώνοντας διπλασιασμό από το 1982 έως το 2011 
• Μια τεράστια πλειονότητα θανάτων από καρκίνο του δέρματος οφείλονται στο μελάνωμα

Το βασικότερο όπλο κατά του καρκίνου του δέρματος είναι η προστασία από τις υπεριώδεις ηλιακές ακτίνες και η έγκαιρη διάγνωση, καθώς αν διαγνωστούν στα πρώτα στάδια, όλες οι μορφές καρκίνου του δέρματος έχουν καλά ποσοστά αντιμετώπισης και πλήρους θεραπείας. 

Επειδή όμως πολλά ακούγονται σχετικά με την έκθεση στον ήλιο, τα αντηλιακά, την αντιμετώπιση των εγκαυμάτων, το τεχνητό μαύρισμα (solarium), και άλλα, είναι χρήσιμο να πάρουμε τη γνώμη των ειδικών για σωστή ενημέρωση και προστασία. 

7 Μύθοι και 1 Αλήθεια για τον καρκίνο του δέρματος και την έκθεση στον ήλιο

Συμβουλευτήκαμε την Ευθυμία Σουρά, Δερματολόγο – Αφροδισιολόγο, η οποία έριξε φως σε μερικούς από τους πιο διαδεδομένους μύθους για τον ήλιο, τα αντηλιακά, το μαύρισμα, τις ελιές, το μελάνωμα και δίνει απαντήσεις σε μερικές πολύ σημαντικές ερωτήσεις που αφορούν τον καρκίνο του δέρματος. 

Μύθος 1: Το μαυρισμένο δέρμα δεν χρειάζεται αντηλιακό 

Η αντίληψη ότι το μαυρισμένο δέρμα προστατεύεται από τον ήλιο είναι λανθασμένη. Εν γένει το μαύρισμα έχει δύο στάδια: το πρώτο, το οποίο είναι μικρής διάρκειας (διαρκεί έως 72 ώρες) και προκαλείται από την απότομη απελευθέρωση της αποθηκευμένης μελανίνης λόγω του σοκ του μελανοκυττάρου από την ηλιακή ακτινοβολία και το δεύτερο (το μόνιμο), το οποίο προκαλείται από την παραγωγή της μελανίνης από το μελανοκύτταρο στην προσπάθειά του να προστατεύσει το δέρμα. Έτσι λοιπόν, το μαύρισμα αποτελεί έκφραση της «ζημιάς» που προκαλείται στο δέρμα από την ηλιακή ακτινοβολία. 

Μύθος 2: Μόνο οι ελιές κινδυνεύουν να γίνουν μελάνωμα 

Μόνο το 40% των μελανωμάτων προέρχονται από προϋπάρχουσες ελιές. Το υπόλοιπο 60% εμφανίζεται σαν κάτι καινούργιο πάνω στο δέρμα. Για αυτό είναι σημαντικό να συμβουλευόμαστε τον δερματολόγο μας εάν δούμε κάτι νέο στο δέρμα μας. 

Μύθος 3: Στα εγκαύματα από τον ήλιο καλό είναι να βάζουμε γιαούρτι 

Καλό είναι να αποφεύγουμε τα εγκαύματα από τον ήλιο, καθώς αποτελούν γνωστό προδιαθεσικό παράγοντα για την εμφάνιση μελανώματος! Εάν, παρόλα αυτά, κάποιος καεί από τον ήλιο καλό είναι να προτιμήσει ειδικές επουλωτικές κρέμες, τις οποίες μπορεί να προμηθευτεί από φαρμακεία, και να επισκεφτεί τον δερματολόγο.

Μύθος 4: Μόνο όσοι έχουν ελιές κινδυνεύουν από καρκίνο του δέρματος 

Οι ασθενείς με περισσότερες από 100 ελιές και περισσότερες από 5 «άτυπες» ελιές θεωρούνται ασθενείς υψηλού κινδύνου. «Άτυπες» ελιές είναι εκείνες που πληρούν κάποια συγκεκριμένα κριτήρια (μέγεθος, μορφολογία κ.τ.λ.). Παρόλα αυτά, όλοι κινδυνεύουν από καρκίνο δέρματος, ανεξαρτήτως από τον αριθμό των ελιών τους, εάν εκτίθενται αλόγιστα στον ήλιο.

Μύθος 5: Οι σκουρόχρωμες επιδερμίδες δεν κινδυνεύουν από καρκίνο του δέρματος

Το ανοιχτόχρωμο δέρμα μπορεί να αποτελεί προδιαθεσικό παράγοντα για την εμφάνιση μελανώματος, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι οι άνθρωποι με πιο σκούρο δέρμα δεν κινδυνεύουν από καρκίνο του δέρματος. Αν και το μελάνωμα είναι σπάνιο σε ασθενείς μαύρου χρώματος είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι ο «φυσικός» δείκτης προστασίας που μας προσφέρει το δέρμα είναι έως SPF 1,5 για τη λευκή φυλή και έως SPF 4 για τη μαύρη φυλή.

Μύθος 6: Το αντηλιακό είναι απαραίτητο μόνο το καλοκαίρι 

Έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία υπάρχει όλες τις εποχές του χρόνου. Άλλωστε η χώρα μας φαίνεται να είναι 3η σε ηλιοφάνεια (μετά την Κύπρο και τη Μάλτα) συγκριτικά με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης! Για αυτόν τον λόγο καλό είναι να γίνεται χρήση του αντηλιακού, σε λογικά βέβαια πλαίσια, και τον χειμώνα.

Μύθος 7: Το τεχνητό μαύρισμα από σολάριουμ είναι ακίνδυνο

Όπως προαναφέρθηκε, το μαύρισμα αποτελεί μια αντιδραστική ανταπόκριση στη βλάβη που παθαίνει το δέρμα από την ηλιακή ακτινοβολία. Τα σολάριουμ συχνά ακτινοβολούν το δέρμα με πολλαπλάσιας έντασης UVA και UVB ακτινοβολία συγκριτικά με εκείνη του ηλίου, προκαλώντας σημαντική ζημιά σε μοριακό και βιολογικό επίπεδο. Για αυτόν τον λόγο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τα έχει κατατάξει στα γνωστά καρκινογόνα από το 2009, ενώ χώρες όπως η Αυστραλία και η Βραζιλία έχουν απαγορεύσει πλήρως τη χρήση τους. 

Αλήθεια: Η έγκαιρη διάγνωση σώζει 

Μπορεί η φράση αυτή να ακούγεται σαν κλισέ, αλλά είναι απόλυτα αληθινή! Το μελάνωμα, αλλά και οι υπόλοιποι καρκίνοι δέρματος, είναι απόλυτα ιάσιμοι εάν εντοπιστούν σε πρώιμο στάδιο. Σημαντικό επομένως είναι να εξετάζουμε μία φορά τον χρόνο τις ελιές μας στον δερματολόγο μας, αλλά και να μην καθυστερούμε να τον επισκεφτούμε εάν εντοπίσουμε κάτι ύποπτο στο δέρμα μας.

Συχνές ερωτήσεις σχετικά με το μελάνωμα  

Είναι αλήθεια ότι τα κρούσματα μελανώματος στην Ελλάδα έχουν λάβει επικίνδυνα αυξητικές τάσεις;

Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν σαφή στατιστικά δεδομένα για τον καρκίνο του δέρματος στη χώρα μας. Παρόλα αυτά, από την προσωπική μας εμπειρία από το Κέντρο μελανώματος και Καρκίνου του Δέρματος του Νοσοκομείου «Ανδρέας Συγγρός», προκύπτει ότι όντως υπάρχει μια σημαντική αυξητική τάση στην επίπτωση του μελανώματος. Δυστυχώς αυτή η αυξητική επίπτωση αποτυπώνεται και από τα παγκόσμια επιδημιολογικά δεδομένα για τον όγκο αυτό. 

Ποιες είναι οι συνηθέστερες μέθοδοι προφύλαξης για το μελάνωμα;

Η αντηλιακή προστασία (πάντα με δείκτη προστασίας SPF>50), η χρήση καπέλου, γυαλιών ηλίου και η αναζήτηση σκίασης κατά τις ώρες παραμονής μας στην παραλία είναι οι πιο σημαντικές μέθοδοι προφύλαξης. Βεβαίως καλό είναι να αποφεύγονται οι ώρες μέγιστης ηλιοφάνειας για το καλοκαιρινό μας μπάνιο και το αντηλιακό να ανανεώνεται συχνά, ανάλογα με τις δραστηριότητές μας.

Ο καρκίνος του δέρματος και το μελάνωμα είναι διαφορετικά πράγματα;

Το μελάνωμα ανήκει στην οικογένεια των καρκίνων του δέρματος, όπως και το βασικοκυτταρικό και ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα. Οι δύο αυτοί καρκίνοι απαντώνται συχνότερα από το μελάνωμα, είναι τοπικά καταστρεπτικοί, σπανίως δίνουν μεταστάσεις και είναι πλήρως ιάσιμοι εάν αντιμετωπιστούν έγκαιρα.

Ποια κατηγορία κοινού θα πρέπει να κάνει προληπτικό έλεγχο και πόσο συχνά;

Όλοι θα πρέπει να εξετάζουν τις ελιές τους μία φορά τον χρόνο. Ορισμένες ομάδες ασθενών ενδεχομένως να πρέπει να εξετάζονται συχνότερα. Αυτό καθορίζεται βάσει του οικογενειακού και προσωπικού τους ιατρικού ιστορικού καθώς και της κλινικής τους εικόνας (συνύπαρξη παραγόντων υψηλού κινδύνου).

Βλέπουμε λοιπόν ότι, όπως και για πολλά άλλα θέματα υγείας, η πρόληψη είναι μέγιστης σημασίας για την έγκαιρη και επιτυχημένη αντιμετώπιση του καρκίνου του δέρματος. Είναι καλό να προστατεύεις τον εαυτό σου και τα αγαπημένα σου πρόσωπα από τον ήλιο με αντηλιακό, καπέλο, και γυαλιά, αλλά και να περιορίζεις την έκθεση στον ήλιο τις ώρες με τη μεγαλύτερη ηλιοφάνεια κατά τη διάρκεια της ημέρας. 

Μία επίσκεψη στον δερματολόγο σε ετήσια βάση είναι επίσης καλή τακτική, καθώς θα μπορεί να παρακολουθεί το ιστορικό σου και να δει αμέσως αν προκύψει κάποια ύποπτη αλλαγή. 

Με την κατάλληλη προετοιμασία και έχοντας υπόψην τους παραπάνω μύθους και πληροφορίες για τον ήλιο και τον καρκίνο του δέρματος, θα μπορέσεις να απολαύσεις το καλοκαίρι στο έπακρο, χωρίς ρίσκο.