Η Ευθυμία Σουρά, Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος, ρίχνει φως σε μερικούς από τους πιο διαδεδομένους μύθους για τον ήλιο, τα αντηλιακά, το μαύρισμα, τις ελιές, το μελάνωμα και δίνει απαντήσεις σε μερικές πολύ σημαντικές ερωτήσεις που αφορούν τον καρκίνο του δέρματος. 

7 Μύθοι και 1 Πραγματικότητα για τον καρκίνο του δέρματος και την έκθεση στον ήλιο

1. «Το μαυρισμένο δέρμα δεν χρειάζεται αντηλιακό γιατί προστατεύεται πια από τον ήλιο.»

Μύθος: Η αντίληψη ότι το μαυρισμένο δέρμα προστατεύεται από τον ήλιο είναι λανθασμένη. Εν γένει το μαύρισμα έχει δύο στάδια: το πρώτο, το οποίο είναι μικρής διάρκειας (διαρκεί έως 72 ώρες) και προκαλείται από την απότομη απελευθέρωση της αποθηκευμένης μελανίνης λόγω του σοκ του μελανοκυττάρου από την ηλιακή ακτινοβολία και το δεύτερο (το μόνιμο), το οποίο προκαλείται από την παραγωγή της μελανίνης από το μελανοκύτταρο στην προσπάθεια του να προστατεύσει το δέρμα. Έτσι, λοιπόν, το μαύρισμα αποτελεί έκφραση της «ζημιάς» που προκαλείται στο δέρμα από την ηλιακή ακτινοβολία. 

2. «Το αντηλιακό είναι απαραίτητο μόνο το καλοκαίρι.»

Μύθος: Έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία υπάρχει όλες τις εποχές του χρόνου. Άλλωστε η χώρα μας φαίνεται να είναι 3η σε ηλιοφάνεια (μετά τη Κύπρο και τη Μάλτα) συγκριτικά με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης! Για αυτό το λόγο καλό είναι να γίνεται χρήση του αντηλιακού, σε λογικά βέβαια πλαίσια, και το χειμώνα.

3. «Οι σκουρόχρωμες επιδερμίδες δεν κινδυνεύουν από καρκίνο του δέρματος.»

Μύθος: Το ανοιχτόχρωμο δέρμα μπορεί να αποτελεί προδιαθεσικό παράγοντα για την εμφάνιση μελανώματος, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι οι άνθρωποι με πιο σκούρο δέρμα δεν κινδυνεύουν από καρκίνο του δέρματος. Αν και το μελάνωμα είναι σπάνιο σε ασθενείς μαύρου χρώματος είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι ο «φυσικός» δείκτης προστασίας που μας προσφέρει το δέρμα είναι έως SPF 1,5 για τη λευκή φυλή και έως SPF 4 για τη μαύρη φυλή.

4. «Το τεχνητό μαύρισμα από σολάριουμ είναι ακίνδυνο.»

Μύθος: Όπως προαναφέρθηκε, το μαύρισμα αποτελεί μια αντιδραστική ανταπόκριση στη βλάβη που παθαίνει το δέρμα από την ηλιακή ακτινοβολία. Τα σολάριουμ συχνά ακτινοβολούν το δέρμα με πολλαπλάσιας έντασης UVA και UVB ακτινοβολία συγκριτικά με εκείνη του ηλίου προκαλώντας σημαντική ζημιά σε μοριακό και βιολογικό επίπεδο. Για αυτό το λόγο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τα έχει κατατάξει στα γνωστά καρκινογόνα από το 2009, ενώ χώρες όπως η Αυστραλία και η Βραζιλία έχουν απαγορεύσει πλήρως τη χρήση τους. 

5. «Μόνο οι ελιές κινδυνεύουν να γίνουν μελάνωμα.»

Μύθος: Μόνο το 40% των μελανωμάτων προέρχονται από προϋπάρχουσες ελιές. Το υπόλοιπο 60% εμφανίζεται σαν κάτι καινούριο πάνω στο δέρμα. Για αυτό είναι σημαντικό να συμβουλευόμαστε τον δερματολόγο μας εάν δούμε κάτι νέο στο δέρμα μας.   

6. «Μόνο όσοι έχουν ελιές κινδυνεύουν από καρκίνο του δέρματος.»

Μύθος: Οι ασθενείς με περισσότερες από 100 ελιές και περισσότερες από 5 «άτυπες» ελιές θεωρούνται ασθενείς υψηλού κινδύνου. «Άτυπες» ελιές είναι εκείνες που πληρούν κάποια συγκεκριμένα κριτήρια (μέγεθος, μορφολογία κ.τ.λ.). Παρόλα αυτά, όλοι κινδυνεύουν από καρκίνο δέρματος ανεξαρτήτως από τον αριθμό των ελιών τους εάν εκτίθενται αλόγιστα στον ήλιο.

7. «Στα εγκαύματα από τον ήλιο καλό είναι να βάζουμε γιαούρτι.»

Μύθος: Καλό είναι να αποφεύγουμε τα εγκαύματα από τον ήλιο, καθώς αποτελούν γνωστό προδιαθεσικό παράγοντα για την εμφάνιση μελανώματος! Εάν παρόλα αυτά κάποιος καεί από τον ήλιο καλό είναι να προτιμήσει ειδικές επουλωτικές κρέμες, τις οποίες μπορεί να προμηθευτεί από φαρμακεία, και να επισκεφτεί το δερματολόγο.

8. «Η έγκαιρη διάγνωση σώζει.»

Πραγματικότητα: Μπορεί η φράση αυτή να ακούγεται σαν κλισέ, αλλά είναι απόλυτα αληθινή! Το μελάνωμα, αλλά και οι υπόλοιποι καρκίνοι δέρματος, είναι απόλυτα ιάσιμοι εάν εντοπιστούν σε πρώιμο στάδιο. Σημαντικό επομένως είναι να εξετάζουμε μια φορά το χρόνο τις ελιές μας στο δερματολόγο μας, αλλά και να μην καθυστερούμε να τον επισκεφτούμε εάν εντοπίσουμε κάτι ύποπτο στο δέρμα μας.

Συχνές ερωτήσεις για το μελάνωμα και οι απαντήσεις τους 

Είναι αλήθεια ότι τα κρούσματα μελανώματος στην Ελλάδα έχουν λάβει επικίνδυνα αυξητικές τάσεις;

Μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν σαφή στατιστικά δεδομένα για τον καρκίνο του δέρματος στη χώρα μας. Παρόλα αυτά από την προσωπική μας εμπειρία από το Κέντρο μελανώματος και Καρκίνου του Δέρματος του Νοσοκομείου «Ανδρέας Συγγρός» προκύπτει ότι όντως υπάρχει μια σημαντική αυξητική τάση στην επίπτωση του μελανώματος. Δυστυχώς αυτή η αυξητική επίπτωση αποτυπώνεται και από τα παγκόσμια επιδημιολογικά δεδομένα για τον όγκο αυτό. 

Ποιες είναι οι συνηθέστερες μέθοδοι προφύλαξης;

Η αντηλιακή προστασία (πάντα με δείκτη προστασίας SPF>50), η χρήση καπέλου, γυαλιών ηλίου και η αναζήτηση σκίασης κατά τις ώρες παραμονής μας στη παραλία είναι οι πιο σημαντικές μέθοδοι προφύλαξης. Βεβαίως καλό είναι να αποφεύγονται οι ώρες μέγιστης ηλιοφάνειας για το καλοκαιρινό μας μπάνιο και το αντηλιακό να ανανεώνεται συχνά, ανάλογα με τις δραστηριότητες μας.

Ο καρκίνος του δέρματος και το μελάνωμα είναι διαφορετικά πράγματα;

Το μελάνωμα ανήκει στην οικογένεια των καρκίνων του δέρματος, όπως και το βασικοκυτταρικό και ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα. Οι δύο αυτοί καρκίνοι απαντώνται συχνότερα από το μελάνωμα, είναι τοπικά καταστρεπτικοί, σπανίως δίνουν μεταστάσεις και είναι πλήρως ιάσιμοι εάν αντιμετωπιστούν έγκαιρα.

Ποια κατηγορία κοινού θα πρέπει να κάνει προληπτικό έλεγχο και πόσο συχνά;

Όλοι θα πρέπει να εξετάζουν τις ελιές τους μια φορά το χρόνο. Ορισμένες ομάδες ασθενών ενδεχομένως να πρέπει να εξετάζονται συχνότερα. Αυτό καθορίζεται βάσει του οικογενειακού και προσωπικού τους ιατρικού ιστορικού καθώς και της κλινικής τους εικόνας (συνύπαρξη παραγόντων υψηλού κινδύνου).

 

 

 

Ευθυμία Σουρά
Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος και Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών